Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 2024-2028 dönemini kapsayan “Bölgesel Gelişme ve Ulusal Stratejisi“, bölgelerin küresel ekonomik entegrasyonunun güçlendirilmesi, rekabet edebilirliklerinin artırılması, bölgeler arası ekonomik ve sosyal yakınsamanın ve afet sonrası ekonomik ve sosyal toparlanmanın sağlanması amacıyla geliştirildi.
Belgeye göre, strateji doğrultusunda atılan adımların başında “mekansal tipoloji küresel entegrasyon” geldi. Dijitalleşme ve mobilite artışı gibi uluslararası gelişmelerin ışığında ülkeler arası ekonomik ve sosyal etkileşim giderek artarken bu durumun beraberinde fırsatların yanı sıra riskleri de getirdiği görüldü. Dolayısıyla ilk olarak “bölgelerin küresel ekonomik entegrasyonunun güçlendirilmesi” hedeflendi.
Yapılan analizler neticesinde Türkiye’nin uluslararası ekonomik ve sosyal ilişkilerinin her geçen gün arttığı belirlenirken bu ilişkileri artırma potansiyeli bakımından bazı iller öne çıktı. Bu kapsamda, küresel ve potansiyel küresel iller belirlendi.
Tek küresel il İstanbul
Küresel entegrasyon boyutunda yer alan az sayıdaki ilin ülkenin batı bölgelerinde yer alan en gelişmiş iller olduğu görüldü. Her bakımdan ülke merkezi konumundaki İstanbul, diğer tüm illerden açık ara farkla “küresel kent” olarak adlandırıldı.
Küresel entegrasyon illerinin belirlenmesinde kullanılan kriterlerden, dış hat yolcu trafiği, dış ticaret hacmi ile finans ve sigortacılık faaliyetlerinin yarıdan fazlası, tescil edilen patentlerin de yaklaşık yarısı tek başına küresel il olan İstanbul’da gerçekleşti.
Ülke nüfusunun yüzde 18’ini barındıran İstanbul, Türkiye’de izinli olarak çalışan yabancı uyruklu kişilerin de yaklaşık yüzde 40’ına ev sahipliği yapıyor. İstanbul’un bu göstergeler açısından baskınlığının yanı sıra “potansiyel küresel iller”in de teknoloji üretimi, yabancı sermaye tutarı ve yabancı çalışan sayısı bakımından Türkiye içinde önemli bir yere sahip olduğu belirlendi.
Potansiyel küresel illerin başında Ankara geliyor
Başkent olmanın verdiği avantaj ve güçlenen sanayisiyle Ankara, gelişmiş üretim yapıları ve geleneksel ticari merkez nitelikleriyle öne çıkan İzmir ve Bursa’nın yanı sıra İstanbul’un etkisiyle giderek güçlenen Kocaeli ve özellikle gelişmiş turizm sektörüyle Antalya da bu grupta yer aldı.
Potansiyel küresel iller içinde Ankara, tescil edilen patent sayısı, bilgi yoğun hizmet sektörlerinde çalışanlar ile finans ve sigorta faaliyetleri bakımından İstanbul’un ardından ön plana çıkıyor.
Bursa, orta-yüksek teknolojili sektörlerde, Antalya dış hat yolcu sayısı ve yabancı uyruklu çalışan kişi sayısında İstanbul’u takip ediyor.
Kocaeli, toplam dış ticaret miktarında İstanbul’un izinden gelirken orta-yüksek teknolojili sektörlerde çalışan kişi sayısı bakımından da 3’üncü sırada yer alıyor.
İzmir ise dış ticaret miktarı, finans ve sigorta faaliyetleri ve bilgi yoğun hizmet sektörlerinde çalışan sayısı göstergelerinde Türkiye’de 3’üncü sırada bulunuyor.
