Lozan Antlaşması’nın 101. yıl dönümü Atakum Belediyesi, Atatürkçü Düşünce Derneği
(ADD) Samsun Şubesi ve Samsun Sinema Derneği (SAMSİDER) iş birliğinde düzenlenen
özel bir programla kutlandı. Hasan Ali Yücel Gençlik, Bilim ve Sanat Merkezi’nde
gerçekleştirilen programa Atakum Belediye Başkan Yardımcısı Suat Yıldız, ADD Samsun
Şubesi Başkanı Birol Yelekin, siyasi parti ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile çok sayıda
vatandaş katıldı. Etkinlikte, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü
Müdürü Prof. Dr. Kemal Arı, “101. yılında Lozan” başlıklı söyleşi gerçekleştirdi. Tarih
alanında kaleme aldığı kitapları okurları için imzalayan Prof. Dr. Arı, söyleşide antlaşmanın
önemi hakkında önemli bilgiler verdi. Etkinlikte senaristliğini Turgut Özakman’ın
yönetmenliğini ise Ziya Öztan’ın yaptığı, 1988 yapımı “Cumhuriyet” adlı filmin Lozan bölümü
gösterildi. Filmdeki tarihi sahneler, büyük beğeni toplarken izleyenler duygusal anlar yaşadı.  

“GURURLUYUZ VE SEVİNÇLİYİZ”

Programın açılış konuşmasını yapan Atakum Belediye Başkan Yardımcısı Suat Yıldız,
“Atakum ilçemiz, Lozan açısında da farklı bir ilçe. Türkiye’de Lozan Antlaşması’nın ve Lozan
Konferansı’nın yaşatıldığı ve yaşatılması için de bir parka ismini veren tek ilçe. Onun gururu
ve sevinci içerisindeyiz. Sizleri de burada ağırlamaktan müthiş sevinç duyuyoruz. Lozan
Antlaşması bizim tarihimizde anılması, yaşatılması gereken Türkiye Cumhuriyeti’nin dünya
genelinde ‘Ben varım’ dediği ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşlarının
TBMM’de, gazi meclisinde ilk olur verdiği anlaşmalardan biri.” dedi.      

ATAKUM’A YAKIŞIR BİR PARK

Atatürkçü Düşünce Derneği (ADD) Samsun Şubesi Başkanı Birol Yelekin programda, 
“Bugün buradayız çünkü Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedi dediğimiz antlaşmanın 101.
yılı. Sizi açık havada Lozan’da ağırlamak istemiştik ama meteorolojiden aldığımız haber,
bunu engelledi. Gerçekten güzel Atakum’a yakışır bir parkımız var. Geçen yıl orada ilk Lozan
etkinliğini başlatmıştık. Lozan’ın 101. yılında Lozan kahramanları İsmet İnönü ve Ulu Önder
Mustafa Kemal Atatürk'ü saygıyla anıyorum.” diye konuştu.        

“TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN KURULUŞ BELGESİ”

Prof. Dr. Kemal Arı, “101. yılında Lozan” başlıklı söyleşisinde “Lozan Türkiye Cumhuriyeti’nin
tapusu ve Türkiye tarihi açısından çok önemli. Benim çalışma alanlarımla ilgili çok özel bir
yanı var. Çünkü ben doktora çalışmamı, 1993’te mübadele konusunda yaptım. Mübadele
konusu üzerine, Türkiye’de yapılan ilk akademik araştırmadır. Lozan’ın Türkiye
Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde, çok önemli bir yeri var. Kuruluş tapusu ve belgesi diyoruz.
Ayrıca yüzyıllardır devam eden bazı sorunları, çözüme kavuşturan da bir belge. Osmanlı
Devleti’ni giderek çöküşe götüren ekonomik, siyasi ve topraklarla ilgili  birçok konu 20.
yüzyılın başlarında 24 Temmuz 1923’te düğümlenmiş ve artık orada çözüme
kavuşturulmuştur. Mesela borçlar, kapitülasyonlar ve azınlıklar konularının, Osmanlı

Devleti’nin son yüzyıllarında ne kadar önemli yer tuttuğunu görürüz. 10 Ağustos 1920’de
imzalanan Sevr Antlaşması, Türklerin Anadoludan imha, tarihten silinme antlaşmasıdır.
Maalesef Osmanlı hükümeti, böyle bir antlaşmaya bel bağlamıştır.” cümlelerini kaydetti. 

“TAM BAĞIMSIZLIĞIN TAÇLANDIRILDIĞI YER”

Prof Dr. Arı, antlaşmayla yüzyıllardır devam eden sorunların çözüme kavuşturulduğunu
belirterek, “Mustafa Kemal, Samsun’da Anadolu topraklarına ayak bastığında kafasındaki
hedef çok netti. O hedefin doğrudan doğruya Lozan’la ilişkisi vardı. Mustafa Kemal’in
kafasındaki düşünce, ‘Hakimiyeti milliyeye müstenit bilakayd ü şart müstakil yeni bir Türk
Devleti kurmaktı.’ Milli egemenliğe dayalı, kayıtsız şartsız bağımsız yeni bir Türk Devleti
kurmaktan söz ediyor. Bir sistem milli egemenliğe dayanıyorsa, bunun adı Cumhuriyet’tir.
Oysa saltanat, padişahlık ve halifelik rejimi var. Toprak ve toprağın üzerindekiler, sultanın
malı sayılıyor. Böyle bir zihniyetten, artık egemenlik erkinin ulusun elinde olduğu bir devlet
kurmaktan söz ediyor. Osmanlı Devleti’nin bağımsız olmasını engelleyen, emperyalizmin
dayatmalarıydı. Yani Mustafa Kemal, Anadolu’ya geldiğinde hem sultan ve halifeye karşı bir
ulusal egemenlik mücadelesini göze almış hem de emperyalizmi, Anadolu bozkırlarında dize
getirmek için yemin etmiş ve bu bölgeye gelmiştir. Lozan tam bağımsızlık programının
taçlandırıldığı yer. Orada ya alınacak ya da eski alışkanlıklar, düzen devam edecek. Lozan,
bu açıdan çok önemli.” ifadelerine yer verdi.